هورامان یا اورامان نام منطقه‌ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم ویژه که بخش‌هایی از شهرستانهای پاوه، جوانرود، نودشه، نوسود در استان کرمانشاه و سروآباد و سنندج و کامیاران در استان کردستان را شامل می‌شود.
(منطقه‌ی اورامانات در استان کردستان دارای یک شهر (اورامان تخت) و ٧٦ روستا است که تا حال ١٣ روستای این منطقه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. و پرونده ثبتی ٢٢ روستا نیز در حال پیگیری است.
واژه‌ی هورامان یا اورامان از دو بخش هورا به معنی اهورا و مان به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده و در واقع به معنای سرزمین اهورایی و جایگاه اهورامزدا است.
فرهاد عزیزی مدیرکل امور پایگاههای ملی و جهانی وزارت میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری در جلسه مقدماتی برنامه‌ریزی برای ثبت جهانی هورامان اظهار داشت:
با ایجاد در میان مردم و همکاری آنها می‌توان بهترین امور را برای ثبت به انجام رساند البته ثبت جهانی اورامان اعتبار خاصی برای منطقه و کشور است. لذا شرایط و روزهای حساسی پیش روی داریم که همه باید پای کار باشند.
ثبت جهانی هورامان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند از لحاظ گردشگری به قطب گردشگری در ایران تبدیل شود.
معاونت سیاسی و امنیتی و اجتماعی استانداری کردستان نیز با اشاره به ثبت جهانی هورامان گفت: ثبت جهانی هورامان ثروت‌آفرین و عامل سرمایه‌گذاری برای آینده کردستان است.
به گزارش ایرنا، محمد ابراهیم زارعی روز پنجشنبه گفت: کردستان و کرمانشاه از ثروت آفرینی ثبت جهانی هورامان بهره‌مند می‌شوند و با ثبت جهانی این منطقه تمام دنیا در برابر این آثار، احساس مسئولیت کرده و این امر در رونق گردشگری دو استان تأثیرگذار است.
زارعی افزود: حفظ فرهنگ و معماری منطقه هورامان گنجینه ماندگاری خواهد بود. و حراست و پایداری از آن با ثبت جهانی منطقه تسهیل می‌شود.
ثبت جهانی هورامان، منطقه‌ای که در بین استانهای کردستان و کرمانشاه مشترک بوده، چندین سال است که در اولویت قرار گرفته و علیرغم اقدامات مختلف تاکنون این مهم جنبه‌ی عملیاتی بخود نگرفته است.
هورامان به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی، معماری ویژه، نوع زندگی مردم و همچنین آداب و رسوم خاص یکی از مناطق پرگردشگر در استان و حتی کشور به شمار می‌رود و همین دلیل ثبت جهانی این منطقه یکی از اولویت‌های دولت طی چند سال اخیر بوده است.
در راستای تسریع در ثبت جهانی این منطقه پایگاه منظر فرهنگی و تاریخی هورامان از شش سال قبل شکل گرفته و در راستای عملیاتی کردن این مهم فعالیت‌ها و برنامه‌های مختلفی را در سطح استان کردستان انجام داده است.
پویا طالب نیا مدیر پایگاه منظر فرهنگی، تاریخی هورامان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به پایان مطالعات ثبت جهانی این منطقه، گفت: هم‌اکنون ما وارد مرحله اجرایی ساماندهی روستاها شده‌ایم.
وی با اشاره به اقدامات در دستور کار در راستای اجرایی کردن موضوع ساماندهی روستاها، افزود: عملیاتی کردن این مهم نیاز به تشکیل کارگروه ویژه متشکل از استانداری کردستان، میراث فرهنگی، فرمانداری و بخشداری‌های حوزه استحفاظی دارد تا با یک مدیریت واحد کارها به بهترین شیوه انجام شود.
طالب نیا افزود: مدیر پایگاه منظر فرهنگی و تاریخی هورامان با اشاره به اینکه کار ساماندهی روستاهای این منطقه به صورت نمونه در روستای دولاب انجام شده است، افزود: این طرح موفقیت‌آمیز بوده و برای سایر روستاها می‌توان از آن الگوبرداری کرد.
طالب نیا با اشاره به اینکه این مطالعات در قالب مردم‌شناسی، باستان‌شناسی، علوم طبیعی، معماری، اسناد تاریخی و هوارنشینی انجام شده است.
وی با اشاره به فعالیت‌های مطالعاتی صورت گرفته در راستای شناسایی ظرفیت‌های تاریخی در منطقه هورامان، بیان کرد: بیش از ٥٠٠ اثر باستانی مربوط به دوران پارینه‌سنگی تا اواخر دوران اسلامی در این منطقه تاریخی شناسایی شده است.
وی افزود: پایگاه منظر فرهنگی، تاریخی هورامان درصدد است از خروجی این مطالعات که در راستای تدوین پرونده ثبت جهانی هورامان مورد استفاده قرار می‌گیرد، اطلس باستان‌شناسی منطقه هورامانات را تهیه و تدوین کند.
طالب نیا عنوان کرد: پژوهش‌های کارشناسان از سال ٢٠١١ تاکنون نشان داده است، تغییرات محسوسی در معماری شهر اورامان روی داده و مسئولان باید با وضع قوانینی این رویه را متوقف کنند.
وی با بیان اینکه گردشگران برای دیدن اصالت و غنای یک منطقه در آن حضور می‌یابند، همکاری و همراهی مسئولان برای حفظ و صیانت از هورامان را ضروری دانست و از اجرایی شدن فعالیت‌های حمایتی در روستاهای منطقه اورامانات خبر داد و گفت: اولویت این فعالیت‌ها با روستاهایی است که قابلیت جذب گردشگر در آنها وجود دارد.
دستور رئیس‌جمهور برای تسریع در ثبت جهانی هورامان
در حالی که مطالعات و کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در راستای ثبت جهانی هورامان هم‌چنان دنبال و پیگیری می‌شود که چندی قبل رئیس جمهور در نامه‌ای از وزیر میراث فرهنگی کشور خواست که ثبت جهانی هورامان را در اولویت فعالیت‌های خود قرار داد.
در حقیقت ثبت جهانی هورامان نقش مهمی در جذب گردشگران خارجی به این منطقه را دارد و امروز در جهان یکی از مهمترین ارکان توسعه نقش صنعت گردشگری است که می‌تواند در ارزآوری به کشور مؤثر باشد.
در مهرماه ٩٩ حدود ١٥ روز نماینده ارشد یونسکو جناب دکتر حسام محمود مهدی جهت ثبت جهانی هورامان از این منطقه دیدن کرد و از نزدیک موارد مهمی را جهت ثبت جهانی شناسایی و از اکثر روستاهای هورامان شخصاً بازدید نمود.
در این سفر، آنچه نظر حسام مهدی را بخود جلب کرد بافت روستاهای هورامان بود که به شیوه‌ی سنتی ساخته شده بودند، همچنین در و پنجره‌های چوبی و نحوه‌ی تیرریزی خانه‌ها، صنایع دستی، آثار باستانی و حفظ زبان و هویت هورامی (و نحوه‌ی معیشت و امرار معاش) و محصولات و سردرختی آنها بود.
در سفری که در ٤ مهر ماه نماینده‌ی یونسکو از روستای شرکان یکی از روستاهای هورامان داشتند و بنده با جمعی از دوستان حضور داشتیم از بافت روستا و سبک خانه‌سازی، دالانهای قدیمی، در و پنجره‌های دست‌ساز چوبی، چنار کهنسال روستا، دیوارها و ساختمان و نجاری و صاحبان صنایع دستی (گیوه‌بافی، چوخورانک، پخت نان محلی و ...) و منظره‌ی زیبا و دیدنی روستا و آب و هوای آن اظهار علاقه کردند.
در این بازدید گزارشی از روستا توسط دهیار روستا آقای روزگار عارفی و نماینده‌ی روستا آقای اکبر عارفی به سمع و نظر ایشان رساندند. و ضمن بازدید از موزه‌ی روستا در پایان خیرمقدمی به زبان عربی توسط اینجانب حسن قادری ارایه شد که موجب خوشحالی ایشان گردید.
متن سخنرانی و خیرمقدم:
الاُستاد الکَریم و الأَخ الفاضِل سَیِّد حِسام مهدی مَندوب الیُونسکُو:
نُهَدِیک اَعطَر التَّحیات و اَحرُّ التمنیّات القلبیه راجیاً الله تَعالی ان یحفظک و یَمُنَّ علیک بِالصحةِ و السعادة و التوفیق، نُرحّب بقدومک المبارکة الی منطقتنا و قریتنا هذه «شرکان»
کما تُشاهِدُ و تعلَمُ هذة القریة من القری القدیمة فی اورامان حیث یرجِعُ تاریخیهُ الی قبلِ ثلاثة الاف وسکانُها مشغولون بالجهدالمستمر فی کل فصول السنة و یعتنون بالزراعةِ و تربیةِ الحَیَوانات و من الزراعات المشهورة فی حدائقنا (الرمان) حیث کان مذکوراً فی کتاب (تحفة الناصری) فی زمنِ القاجار من الملوک الایرانین.
ایها الاستاد الکریم:
نحن فخورٌ بک اَشدَّ الفخر کیف لا و انتِ ابنُ مِصر القدیمة مملکةِ الاهرام و العجائب- تَعرِفُ المعالم الاثریة و التاریخیة فلیس بعیداً عنّا ان نشکر الباری عزَّوجلّ اِذ یقر أعینَا بالاعلانِ عن موافقتکم لتسجیلالعالمی لمنطقة اورامان الشهیرة بتاریخٍ اصیلٍ و تراثٍ غنیٍّ من ثقافةٍ عریقةٍ و قدیمةٍ و صناعاتهاالیدویه مرةً اخری نُهیّیءُ بقدومک المبارکة سائلا المولیالعزیز أَن یجزیک خیرا الجزاء لِما تَسُدُّ من خدماتٍ جلیلةٍ لِاعلاء منطقتا و قرائنا فی مستوی العالم.
نرجوا من الله اَن یجعلَ سفرک مَطلعاً لِلتمینة و التطویر فی کل المجالات لا سیما فی مجال السیاحة/
والاسلام علیکم و رحمة الله
استاد گرامی و برادر ارجمند جناب آقای حسام مهدی نماینده یونسکو؛
با اهدای بهترین و گرمترین سلام‌ها به محضر جنابعالی امیدواریم خداوند متعال شما را محفوظ بدارد و خوشبختی و سلامتی و موفقیت را نصیبتان گرداند. ورود مبارکتان را به منطقه و روستایمان شرکان خیرمقدم عرض می‌نماییم؛ همانطوری که مشاهده می‌کنید و میدانید این روستا از روستاهای قدیمی در هورامان است و قدمت آن به سه هزار سال پیش برمی‌گردد.
ساکنان روستا در طول سالها پیوسته مشغول کار و فعالیت هستند و به کشاورزی (باغداری) و دامداری اهتمام دارند. از محصولات مشهور باغات روستا انار می‌باشد که در کتاب (تحفه ناصری) مربوط به دوران قاجار ذکر انار شرکان آمده است.
استاد گرامی: ما بسیار به جنابعالی افتخار می‌کنیم چراکه حضرتعالی فرزند مصر باستان هستی، مصر سرزمین اهرام ثلاثه و عجائب هفت گانه می‌باشد، جنابعالی آثار باستانی و تاریخی را خوب می‌شناسی، پس برای ما دور از انتظار نیست که به زودی شاهد اعلام موافقت جنابعالی نسبت به ثبت جهانی هورامان باشیم، هورامانی که دارای تاریخی کهن و میراثی ارزشمند و فرهنگی ریشه‌دار و قدیمی به همراه صنایع دستی ارزشمند می‌باشد.
یکبار دیگر خدمت شما خیرمقدم عرض می‌کنیم، از خداوند می‌خواهیم بهترین پاداش را به شما عطا کند، به خاطر خدمات ارزشمندی که نسبت به منطقه هورامان در سطح جهای انجام می‌دهید از خداوند متعال می‌خواهیم که این سفر شما را آغازی برای رشد و پیشرفت منطقه در همه زمینه‌ها قرار دهد بویژه در زمینه گردشگری و توریسم.
والسلام علیکم
نظرات